ความรู้ 101 เรื่อง นิทานอีสป

ประวัติอีสป

อีสปคือใคร?

เชื่อกันว่า อีสป เป็นบุคคลที่มีชีวิตอยู่เมื่อราวปี 620-560 ก่อน ค.ศ.หรือก่อนสมัยพุทธกาลเล็กน้อย
บางตำนานกล่าวว่าอีสปเกิดที่เมืองฟรีเยียในดินแดนที่ปัจจุบันเรียกว่าเอเซียไมเนอร์
ซึ่งเป็นดินแดนที่ทวีปเอเชียและยุโรปมาชนกันและเป็นดินแดนที่เจริญรุ่งเรืองมากในสมัยของอีสป
เนื่องจากเป็นแหล่งรวมของบรรดาพ่อค้าวาณิชพวกทูตานุทูตนักท่องเที่ยวรวม ทั้งเป็นดินแดน
ที่มีการค้าทาส และอีสปเป็นทางคนคนหนึ่งซึ่งมีสมญาว่า เอธิออป (Ethiop) ซึ่งแปลว่าตัวดำ
แต่พวกชาวยุโรปเรียกเสียงเพี้ยนไปเป็น อีสป (Aesop) ชื่อเอธิออปเชื่อว่ามาจากชื่อประเทศเอธิโอเปีย
(ต่อมาเปลี่ยนเป็น อะบิสซีเนีย) แต่บางตำนานบอกว่าอีสปอาจจะมาจากเมืองเทรซ ไพรเกียเอธิโอเปีย
ซามอส เอเธนส์ หรือเมืองซาร์ดิส ซึ่งไม่มีใครรู้แน่นอน
ในชั้นเดิมอีสปมีฐานะเป็นทาสอยู่ที่เมืองซามอส (Samos) ประเทศกรีซ อีสปเป็นทาสของ อิดมอน
หรือ เอียดม็อน ซึ่งได้มอบหน้าที่ให้อีสปเป็นครูสอนหนังสือลูกๆของเขา บ้านของอิดมอนเป็นที่
พบปะสังสรรค์กันในหมู่คนสำคัญๆของกรีก อีสปจึงมีโอกาสได้พบเห็นและรู้จักกับบุคคลเหล่านั้น
อีสปสามารถสังเกตรู้ได้ด้วยวิจารณาญของเขาว่าใครเป็นคนอย่างไร อิมมอนมักจะนำอีสปไปด้วยเสมอ
เมื่อไปพบกับคนใหญ่คนโตของกรีกและอีสปได้เล่านิทานให้พวกเขาเหล่านั้นฟัง ซึ่งเป็นที่ชื่นชอบของทุกคน

รูปร่างลักษณะของอีสป
คามาริอุส (Camarius) ผู้เขียนประวัติอีสป ได้พรรณว่าอีสปเป็นคนที่มีรูปร่างหน้าตาอัปลักษณ์ผิดมนุษย์
คือ จมูกบี้ ปากแบะ ลิ้นคับปาก หลังงุ้ม ผิวดำมืด อีสปมักจะพูดเสียงอยู่ในลำคอ
ไม่ค่อยมีใครฟังได้ยินว่าเขากล่าวว่าอะไร แต่ผู้ที่ได้ฟังนิทานจากอีสปมักติดอกติดใจในเนื้อหา
ข้อคิด คติเตือนใจ ด้วยเหตุนี้คนสำคัญๆของกรีก มักจะเชิญอีสปเป็นแขกให้ไปเล่านิทานให้ฟังอยู่เสมอๆ
ต่อมาเมื่ออิดมอนได้ให้อิสรภาพแก่อีสป อีสปได้เข้าไปอาศัยอยู่ในวังของกษัตริย์ครีซุส
ซึ่งเป็นกษัตริย์ที่ร่ำรวยมหาศาล ทำให้อีสปได้พบกับรัฐบุรุษของเอเธนส์และนักปราชญ์ผู้รอบรู้ต่างๆมากมาย
โดยเฉพาะนักปราชญ์ที่ชื่อ โซลอน หรือบาตำนานบอกว่าอีสปเคยเข้าไปอยู่ในสำนักของโซมอล
ซึ่งเป็นนักกฎหมายที่มีชื่อเสียงมาก โซลอนเป็นญาติของปีซัสเตรตัส ผู้ปกครองแห่งเอเธนส์
ซึ่งชาวเมืองคิดจะนับออกจากตำแหน่งเจ้าเมืองเพราะเห็นว่าปิซัสเตรตัสปกครองประชาชน
โดยใช้อำนาจกดขี่อีสปได้เล่านิทานเรื่อง “กบเลือกนาย” ขึ้นที่นี่ เพื่อให้กับประชาชนชาวเอเธนส์ฟัง
ทำให้ชาวเมืองเสื่อมใสการปกครองของปิซัสเตรตัสได้สำเร็จ นอกจากนั้นอีสปยังได้แสดงความคิดเห็น
ในทางการปกครองและเล่านิทานอุปไมยหลายๆเรื่อง ณ สำนักของโซมอลแห่งนี้

นิทานอีสป
ตัวละครในนิทานของอีสปส่วนใหญ่เป็นสัตว์ เช่น สิงโตหรือราชสีห์มักจะหมายถึงหรือเป็นตัวแทน
ของผู้มีอำนาจ คนบุญหนักศักดิ์ใหญ่ ผู้ปกครอง หนูมักจะหมายถึงผู้ต่ำต้อย ลามักจะหมายถึงผู้ที่ด้อยสติปัญญา
หมาจิ้งจอกมักจะหมายถึงคนเจ้าเล่ห์ฯลฯ นักปราชญ์บางท่านให้ข้อคิดเอาไว้ว่านิทานของอีสป
ได้เค้าโครงมากจากเรื่องเล่าเก่าๆของอินเดียบ้าง อาระเบียบ้าง หรืออาจมาจากเปอร์เซียและดินแดนอื่นๆ
โดยอีสปนำมาดักแปลงเล่าใหม่ รวมทั้งเรื่องเล่าเก่าๆของกรีก นิทานของอีสปเป็นนิทานที่เล่าปากเปล่า
ไม่มีการจัดบันทึกเป็นหลักฐาน จนศตวรรษต่อๆมาจึงได้มีผู้บันทึกเอาไว้ เช่นจะเห็นได้จากหลักฐาน
ของแผ่นปาปิรัสอียิปต์โบราณ เป็นต้น ฟีดรัส ทาสชาวมาซีโดเนียนในยุคจักรพรรดิออกุสตุส
จักรวรรดิแรกแห่งโรมัน ได้เป็นผู้หนึ่งที่รวบรวมเรื่องราวของนิทานอีสปเอาไว้เป็นภาษาลาติน
บางตำนานบอกว่าชาวกรีกผู้หนึ่งชื่อว่า เดมิตริอุส ได้รวบรวมนิทานอีสปโดยเขียนเป็นหนังสือไว้เมื่อราว
30 ปีก่อนคริสต์ศักราช ต่อมามีผู้เขียนขึ้นใหม่อีกหลายคน จนพระที่ชื่อมาซิมุล พลานูด ได้แปลนิทานอีสป
จากภาษาลาตินเป็นภาษาอังกฤษเมื่อ ค.ศ. 1400
นับแต่นั้นมาชาวยุโรปได้แปลนิทานอีสปให้เข้ากับสภาพสังคมบ้านเมืองของตน แต่คติและข้อคิด
อันเป็นหัวใจสำคัญของเรื่องยังคงได้รับการรักษาเอาไว้.

ขอขอบคุณ
แหล่งข้อมูล : ธนากิต. อมตะนิทาน. กรุงเทพฯ : สุวีริยาสาส์น, 2541.

 

วัดธรรมบารมี เมืองดอร์ทมุนด์
ขออนุญาตินำมาเผยแผ่เพื่อเป็นธรรมทาน